İLÇENİN ADININ NEREDEN GELDİĞİ

  Kalızvan/Kağızman

    515 tarihinde, İslamlıktan önceleri Kars Güneyinde Aras Nehri boyuna yerleşen Hazar Türklerinin Kalıs/Kalız boyuna göre yöreye "Kalızvan" denilmiştir. Kalıs/Kalız, 558–630 yılları arasında Hazar Denizi ile Karadeniz arasında ki bölgede yerleşip devlet kuran Hazar Türkleri’nin bir boyu olup sözcük kökü Kal’dan,Kalı’dan ibarettir.

Kalızvan adındaki “van” eki-sözcüğü yurt manasını teşkil ettiğinden Kalız-Yurdu manasındaki Kalızvan adı değişime uğrayıp sonradan Kağızman söylenmiştir.(1)

Arşarunik

772 tarihine kadar Kamsarakanlılar, İl beylerinden Kağızman Deresini ve Digor’u satın alarak bölgede Arşarunik birliğini kurar ve buraya Arşarunik adını verirler

Kızıldere

 1468’de Akkoyunlu hâkimiyetine giren Kağızman Kars’ın güneyinde bulunduğundan ve altın-maden yatakları olduğundan dolayı Kızıldere adı ile de anılmıştır.

  RİVAYETLERDE KAĞIZMANIN ADI

Hacı Kağızman 

1400 lü yıllarda İlçenin Sancak Beyliği Toprakkale Mahalesi’nde iken bir ağanın Kağızman adında bir hizmetkârının olduğu, ağanın hac vazifesi için gittiği ve hac’da iken sabah kahvaltısında canının helva çektiği, bununda Kağızman’a ayan olduğu ve ağanın hanımının yaptığı helvayı soğumadan götürüp ağaya verip döndüğü zaman ermişliğinin anlaşıldığı söylenile gelen zattan Kağızman adının kaldığı rivayet edilmektedir.(2)

Narinkale

 Evliya Çelebi 1646 ‘da Kağızman’a gelir.Gezdiği ilçeyi Seyahatnamesi’nde anlatırken Anı Hükümdarı Nuşirevan kızlarından Narin’in Kağızman Çarşısına bir kale yaptırdığını ve onun adıyla anıldığını ifade eder.

   Bu anlatım Hacı Kağızman’da olduğu gibi bir rivayetten ibadettir.Çünkü Çarşı merkezinde ki Kağızman Kalesi’nin Kanuni Sultan Süleyman tarafından yaptırıldığı tarihi kaynaklarda kesindir.(3)

Kaynak

1-Sait Küçük-Günür Karaağaç’ın baskıdaki Kağızman kitabından

2-Kağızman’a Ismarladım Nar Gele adlı kitap

3-Evliya Çelebi Seyahatnamesi